Welke melk geef je je kindje?

Eén van de grote misvattingen over voeding is dat kinderen dagelijks koemelk moeten drinken. ‘Maar het is zo’n slechte eter!,’ zeggen ouders me dan zuchtend, ‘we zijn al blij dat ze haar melk flink opdrinkt!’

Hoe vaak heb ik al niet kinderen begeleid die net béter gingen eten door de melkconsumptie aan te pakken en zag ik daarbij ook klachten als buikpijn, eczeem, stoelgangproblemen of oorontstekingen verminderen?

Omdat ik zeer regelmatig de vraag krijg van ouders wat ze hun kindje het best geven als ze geen borstvoeding (meer) geven, licht ik hieronder graag mijn mening toe.

Melk is goed voor elk…kalf !

Om te beginnen is voor elk zoogdier de eigen moedermelk de beste. Voor een kalfje mag koemelk dan optimaal zijn, voor een mens is het dat niet.

Wat maakt koemelk dan zo belastend voor ons?

*Casseïne

Koemelk zit boordevol casseïne, een uiterst kleverig goedje dat moeilijk elimineerbare slijmen vormt in lichaam. Het belast de darmen en werkt sterk verzurend.

Door histaminereacties kan het bij veel kinderen darmklachten zoals buikpijn, constipatie of diarree, eczeem en luchtwegenproblemen veroorzaken.

In zijn pure vorm wordt casseïne zelfs gebruikt in diverse lijmsoorten. Fantastisch om behangerslijm mee te maken, maar of onze darmen daar nu zo blij mee zijn…?

*Lactose

Melk bevat lactose of melksuiker. In onze dunne darm kunnen we lactase aanmaken, een enzym dat lactose afbreekt. De productie van lactase is in optimale omstandigheden het hoogst bij baby’s en neemt af wanneer een kind vaste voeding begint te eten. Vanaf ongeveer 4 jaar produceren we nog een slechts een minimale hoeveelheid lactase. We hoeven immers niet ons hele leven aan de moederborst te blijven hangen! Een te grote consumptie van koemelk – en bij mensen die lactosegevoelig zijn zelfs een minimale consumptie - kan spijsverteringsklachten veroorzaken zoals buikpijn, winderigheid of diarree.

*Bewerkingen en toevoegingen

Niet alleen drinken we melk die bestemd is voor een ander zoogdier, de melk die we in de supermarkt kopen (en die bij de meeste gezinnen op tafel komt), is ook nog eens heel erg bewerkt. Ze wordt gepasteuriseerd (zeer hoog verhit, waardoor veel nutriënten en anti-oxidanten verloren gaan maar ook verschillende bio-actieve stoffen en goede bacteriën die de melk verteerbaar maken vernietigd worden), gehomogeniseerd (onder hoge druk geperst zodat het één massa wordt) en ontdaan van natuurlijke vetten.

Geef toe, geen kalf zou er nog blij van worden!

Plantaardige alternatieven

Tegenwoordig vind je in elke supermarkt plantaardige alternatieven voor melk, zoals amandel-, kokos-, hazelnoot-, haver-, rijst- of sojamelk.

Daarnaast kan je in bio-shops ook nog cashew-, spelt- of quinoamelk vinden, om er maar enkele te noemen.

Het grote voordeel is dat deze melken casseïne noch lactose bevatten, waardoor ze veel minder belastend zijn voor ons lichaam.

Toch enkele kanttekeningen!

*Wees je ervan bewust dat deze kant- en klare melken weinig nutritionele waarde hebben en dus nooit een volwaardige voeding kunnen vervangen (net zomin als magere, halfvolle, volle melk of groeimelk dat kunnen, al bevatten deze wel meer calorieën).

*Veel van deze alternatieven bevatten toegevoegde suikers en zout.

Check dus altijd de ingrediënten en kies liefst een biologische soort met een minimum aan toevoegingen.

*Sojamelk draagt absoluut niet mijn voorkeur weg, o.a. omwille van de aanwezigheid van fytinezuur en fyto-oestrogenen, de genetische manipulatie van veel sojagewassen en het feit dat sojamelk gemaakt is van niet-gefermenteerde soja en daarom zeer moeilijk verteerbaar is.

Welke melk geef je een kindje dat geen borstvoeding krijgt?

Uiteraard is borstvoeding de meest ideale melk die perfect is afgestemd op de behoeften van het jonge kind. Maar wat kan je geven als je geen borstvoeding (meer) geeft?

0-1 jaar

Geef enkel aangepaste zuigelingen-voeding. Hoewel de meeste flesvoedingen geproduceerd zijn op basis van koemelk, zijn de eiwitten bewerkt en de verhoudingen aangepast aan de behoefte van de baby. Bij specifieke problemen zoals lactose-intolerantie of koemelkeiwitallergie zijn er dieetvoedingen. Laat je hierbij steeds adviseren door een deskundige terzake.

12-18 maanden

Tussen 12 en 18 maanden merk ik dat veel ouders overstappen naar groeimelk of halfvolle melk, meestal uit de supermarkt. Dit raad ik ten stelligste af.

* ze hebben niet dezelfde nutritionele samenstelling als zuigelingenvoedingen maar geven evengoed een ‘vol’ gevoel, waardoor dit vaak ten koste gaat van de eetlust.

* ze belasten de darmen van het kind waardoor de opname van vitaminen en mineralen in het gedrang kan komen en er o.a. klachten van spijsvertering en luchtwegen kunnen ontstaan.

Beter kan je 's ochtends en 's avonds gewoon nog de zuigelingenvoeding doorgeven.

Geef ook liever geen kaasjes, yoghurtjes of andere koemelkproducten als tussendoortje.

1,5 jaar en ouder

Tussen 1,5 jaar en 3 jaar wordt langzaamaan de melkbehoefte kleiner en gaat je kindje meer en meer 'met de pot mee-eten'. Sommige kinderen willen op een bepaald moment helemaal geen melk meer drinken. Dring het in dat geval niet op.

Als je kind voldoende gevarieerd en voedzaam eet, is melk geen absolute must!

Toch zijn er veel kindjes die nog erg genieten van hun flesje melk, zeker ‘s avonds. Ideaal is om dan met een plantaardig alternatief te starten, zoals amandel- kokos- of havermelk.

Ga steeds voor een biologische vorm zonder al te veel toevoegingen (suiker, zout,…).

Ook zijn deze melkalternatieven zeer geschikt als toevoeging bij een gerecht (havermoutpap) of als tussendoortje om bijvoorbeeld zelfgemaakte ‘fristi’, rijstpap of pannenkoeken mee te maken.

Nòg een stuk gezonder en absoluut veel voedzamer is het om zelf plantaardige melk te maken, al vraagt dat natuurlijk meer tijd en organisatie.

Als je niet de tijd hebt (of wil besteden) om dit zelf te maken, raad ik minder goede etertjes of kindjes die slecht bijkomen aan iets langer door te gaan met het geven van de aangepaste zuigelingenvoeding, zeker wanneer het kindje tot dan toe een hydrolysaat kreeg (flesvoeding met 'verknipte' en beter opneembare eiwitten).

* Let op! Dit zijn slechts richtlijnen. Elke situatie is anders en moet individueel bekeken te worden.

Zo geef je natuurlijk geen hazelnootmelk aan een kindje met een notenallergie. Gebruik steeds je gezond verstand en raadpleeg een deskundige als je kindje slecht eet, slecht bijkomt, allergische reacties of spijsverteringsklachten heeft.

Krijgt mijn kindje zonder koemelk wel genoeg calcium?

Een terechte vraag die ouders zich stellen, daar koemelk een rijke bron van calcium is.

Maar... door alle bewerkingen zoals het pasteuriseren en homogeniseren wordt het grootste gedeelte van deze calcium onbruikbaar gemaakt. Daarbij is nog maar de vraag of de resterende calcium wel goed wordt opgenomen, aangezien deze gebonden is aan casseïne en koemelk bovendien veel fosfor bevat, 2 factoren die de opname van calcium sterk belemmeren. Daarnaast worden bij te veel verzurende voeding mineralen (dus ook calcium) onttrokken aan het lichaam om deze zuren te kunnen neutraliseren.

Voor alle wetenschappelijke studies die beweren dat je melk moet drinken om calcium binnen te krijgen, zijn er intussen evenveel die aantonen dat zuivelverbruik juist oorzaak kan zijn van ontkalking !

Natuurlijke bronnen van calcium

Gelukkig zijn er ontzettend veel gezonde bronnen van calcium die je je kindje kan geven, die veel beter verteerbaar en opneembaar zijn, zoals groene groenten, bonen, peulvruchten, gierst, haver, quinoa, eieren, noten, zaden, pitten, vijgen, abrikozen,… Je kind moet dus geen melk drinken om calcium binnen te krijgen!

Mag je dan helemaal geen koemelk meer drinken of eten?

Als je geen overgevoeligheden of allergieën hebt, kan het echt geen kwaad om eens een ijsje of yoghurtje te eten. En als het even kan, kies dan voor onbewerkte, verse melk recht van bij de boer en breng zeker een bezoekje aan de koeien met je kleine kadee!

Maar door je kindje in z'n dagelijkse routine (thuis en op school) alvast geen melk of varianten zoals fristi of chocomelk meer te laten drinken, kan je al een hoop ellende besparen!

Fysieke klachten

Blijft je kindje fysieke klachten hebben ondanks het minderen van koemelk?

Maak eens een afspraak bij een kinder-osteopaat.

Deze kan bekijken of er functionele verstoringen zijn die de klachten onderhouden en deze behandelen indien nodig.